Pećinu Hajdučicu dužine 723 metra, odlikuje raznovrsnost nakita, dok je gotovo upola manja Mandina pećina bogata visećim ukrasima (stalaktitima) i ukrasima koji izbijaju iz zemlje (stalagmitima). Vodena pećina s dužinom od 180 metara najkraća je među njima, a obližnja kraška jama, nazvana Stojkova ledenica, poznata je po svojim horizontalnim i vertikalnim delovima kanala. Hajdučica, Vodena i Mandina pećina, kao i Stojkova ledenica, dostupne su za istraživanje samo speleolozima, dok su Lazareva pećina i Vernjikica uređene i za posetioce.
Lazareva pećina, poznata i pod imenom Zlotska, nalazi se na samoj obali Lazareve reke, na nadmorskoj visini od skoro 300 metara. Ulazak za goste predstavlja prvi susret s romantičnim svetom podzemne tišine. Iz ulazne dvorane prelazi se u glavni kanal širine 10 metara kroz koji se dolazi do „Koncertne dvorane” i „Dvorane slepih miševa”.
Ove dve dvorane posebno su bogate ukrasima raznih oblika i boja koji ukrašavaju prostor i izazivaju pažnju posetilaca. Stalaktiti i stalagmiti, pećinski stubovi, draperije, bigrene i kalcitne kadice svih oblika i veličina prostiru se širom pećine, a najveći i najlepši nose interesantne nazive, kao što su „Stogovi”, „Fontana”, „Carska loža” ili „Slapovi”.
Kako bi sprečili skrivanje hajduka i zbegova, Turci su za vreme svoje vladavine ovim prostorima zazidali ulaz u pećinu. Danas su Lazareva reka i Lazareva pećina zaštićene zakonom kao prirodno dobro, zajedno s obližnjom pećinom Vernjikicom.
Na samom ulazu u Vernjikicu dočekaće vas velelepna „Prijemna dvorana” iz koje ćete preći u „Kaskadnu dvoranu”, pa zatim i u „Vilingrad” u kome se nalazi najlepši nakit. Po lepoti se posebno izdvaja masivan stub crvene boje na samom ulazu u „Vilingrad”.
Prolaskom kroz dvoranu „Ponor” naći ćete se u „Koloseumu”, najvećoj dvorani u pećini – prečnika 60 i visine 59 metara. U ovoj dvorani imaćete priliku da vidite pećinske ukrase koralne strukture, neobične grupe stalagmita nazvanih po čuvenom filmskom čudovištu „Godzili”, ali i „Kolos” – stalagmit visine 11,5 metara koji je zaštitni znak ove pećine.
Idući dalje niz dvoranu „Mramorje”, stići ćete do „Sale oružja”, još jedne dvorane neobičnog imena, nazvanoj po stalaktitima u obliku strela, bodeža, kopalja i mačeva. Na izlazu iz pećine, proći ćete kroz „Mermernu” i „Siparsku” dvoranu, koje zajedno s ostalim dvoranama i kanalima čine ukupnu dužinu pećine od više od jednog kilometra!
Vaša avantura ne mora da se završi na izlazu iz Zlotskih pećina. Prošetajte se kroz obližnje šume i zaseoke, zastanite u nekom od lokalnih seoskih domaćinstava i isprobajte lokalne specijalitete spremljene na tradicionalan način.
Možete da nastavite i dalje ka gradu Boru i Borskom jezeru i odmorite se na plaži u toplim letnjim danima. A tokom zimskih meseci, posetite obližnju planinu Crni vrh s uređenim stazama za skijanje i planinskom klimom koja odiše svežinom.

Info: Zlotske pećine