Nakon što je u Prvom svetskom ratu Narodni muzej pretrpeo nenadoknadive gubitke, obavezu da doprinese oporavku najstarije muzejske institucije u Srbiji, prepoznao je kao svoju i Mihajlo Pupin osnivajući 1923. godine „Fond Mihajla Pupina“ pri Narodnom muzeju.Fond, kasnije nazvan Legat Mihajla Pupina, osnovan je sa cilju istraživanja i publikovanja monografija o srpskim starinama, kao i sa namerom da pomogne otkupom dela srpskih umetnika za zbirke Narodnog muzeja. Posle smrti Mihajla Pupina upravljanje Zadužbinom je preuzela Srpska kraljevska akademija, pa su do Drugog svetskog rata svrha i cilj Zadužbine ostali nepromenjeni.
Te 1923. godine Pupinovim najpre poklanja dva remek-dela srpskog slikarstva XIX veka, slike Uroša Predića „Hercegovački begunci“ i „Siroče“. Naučnik je slike kupio 1889. godine na velikoj međunarodnoj izložbi u Parizu, na kojoj je učestovovala i Kraljevina Srbija.
Umetnička dela koja su za Narodni muzej otkupljivana Pupinovim sredstvima, postala deo fonda Narodnog muzeja. To su slike:Uroš Predić, Siroče (1888), Uroš Predić, Hercegovački begunci (1889), Paja Jovanović, Portret Mihajla Pupina (1903), Paja Jovanović, Portret Varvare Pupin (1903), Konstantin Danil, Portret gospođe Vajling (1835-1840), Konstantin Danil, Portret g-đe Teteši (1835-1840), Vlaho Bukovac, Ruđer Bošković (1919), Nikola Aleksić, Portret žene sa belom kapom (1851), Novak Radonić, Portret Dimitrija Saračevića (1857), Novak Radonić, Portret Perside Saračević (1857), Pavle Simić, Portret prote Jovana (Inokentija) Pavlovića(1853) i Georgije Bakalović, Portret Jevrema Obrenovića (1835)
Sredstvima Pupinove zadužbine ili fondacije nabavljen je Autoportret Stevana Aleksića iz 1919. godine, kao i portreti trgovačke porodice Jovičević iz Donjeg Milanovca – Jovana, supruge Ljubice i ćerke Mileve, kao i beogradskog trgovcaMiše Živanovića, koje je sredinom XIX veka naslikao poznati portretista Uroš Knežević.
Tokom decenije postojanja Fonda i Zadužbine Mihaila Pupina pod okriljem Narodnog muzeja, ostvareni su vidni rezultati u onome što je Pupin naveo kao cilj u osnivačkom dokumentu. Objavljene su monografije srpskih srednjovekovnih manastira - Markov Manastir, Kalenić, Manasija (Resava), Studenica, štampana je dvotomna monografija o sprskom srednjovekovnom živopisu na francuskom jeziku „La peinture Serbe du Moyen âge”, sistematski su vođena arheološka iskopavanja na teritoriji južne i stare Srbije. Kapitalno monografsko delo „Manastir Dečani“ Đurđa Boškovića, štampano neposredno pred Drugi svetski rat, poslednji je izdanak plodotvorne Pupinove Zadužbine.
Stav Mihajla Pupina prema Narodnom muzeju govori o uzvišenom, rodoljubivnom odnosu koji je naš veliki naučnik imao prema narodu iz kojeg je ponikao i njegovoj kulturnoj i umetničkoj baštini. Za Narodni muzej Pupinov legat ima višestruki značaj, jer on predstavlja plemeniti primer dobročiniteljstva zahvaljujući kome je u izuzetno teškim vremenima obnove postradalaog muzeja vraćena nada u humanost, rodoljublje i brigu za budućnost.
Izložba Pupin – Umetnost darivanja, čiji je autor muzejski savetnik Petar Petrović, biće otvorena od 22. marta u 19.00časova, do 07. maja 2017. godine.
