Ovčar ve Kablar Dağları’nın dik yamaçlarında, 14. ve 15. yüzyıllara ait bir manastırlar topluluğu yatmaktadır. Manastırlar, Osmanlı kuvvetlerinden kaçarken bu misafirperver geçide sığınan keşişler ve inşaatçılar tarafından inşa edilmiştir.
Ovčar-Kablar Geçidi’ndeki on manastır arasında en dikkat çekici olanları Sretenje, Nikolje, Sveta Trojica ve Blagoveštenje'dir.
Sretenje
Ovčar Dağı’nın zirvesinin hemen altında, yaklaşık 600 metre yükseklikte yer alan Sretenje Manastırı (Hazreti İsa'nın Gösterilmesi Manastırı), Ovčar-Kablar Bölgesi’ndeki tüm manastırların üzerinde, en yüksek rakımda yer almaktadır.
17. yüzyılda ilk kez yıkıldığını gösteren kayıtlar olmasına rağmen bu manastırı kimin inşa ettiği veya ne zaman inşa edildiği bilinmemektedir. Manastır 19. yüzyılın başlarında yeniden inşa edilmiş ve daha sonra tüm manastır kompleksi bir duvarla tahkim edilmiştir.
Binanın içinde 17. yüzyıla kadar uzanan gül süslemeli mermer bir kayrak, el yazması birkaç kitap ve fresk parçaları ve döneme ait sunak alanı bulunmaktadır.
Nikolje
Nikolje Manastırı, Osmanlı ordusundan önce Athos Dağı'ndan kaçan keşişler tarafından inşa edildi. Kayıtlara ilk kez 15. yüzyılda geçen manastırın, topluluğun en eski manastırı olduğuna inanılmaktadır.
Bu küçük manastır kırılmış taştan inşa edildi. İlginçtir ki, çoğu Sırp manastırının aksine, Nikolje'nin kubbesi yoktur. Manastırda bir ortografi okulu bulunur ve 1813'teki Birinci Sırp Ayaklanması’nın bastırılmasından sonra Sırp isyancılar bu manastıra sığınmışlardır.
Nikolje, 1817 Prens Miloš döneminde büyük bir canlanma gördü. 40 yıl sonra manastırın yakınlarına dönemin halk mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan yatakhane inşa edildiğinde, bir başka büyük restorasyon da manastır için yapıldı.
Blagoveštenje
Blagoveštenje Manastırı (Müjde Manastırı), 17. yüzyılın ilk yarısında manastır, topluluğunun mimari ve zemin yüksekliğinin yanı sıra korunmuş freskler, simgeler, taş ve ahşap mobilyalar açısından mevcut varlıklarını ve sanatsal zevklerini temsil eder, Manastırın devasa kireçtaşı ve kumtaşı duvarlarının üzerinde yükselen kubbe, yontulmuş doğal taş ve ahşap çatılardan yapılmıştır.
Sveta Trojica
16. yüzyıl Sveta Trojica Manastırı (Kutsal Üçleme Manastırı), Ovčar-Kablar Geçidi’ndeki tüm manastırların en güzeli olarak kabul edilir. Kilise Sırp-Bizans tarzında inşa edilmiş olup, dikdörtgen kantor ayaklığı ve manastırın orta bölümüne yaslanan sunak alanındaki beş taraflı apsis, çapraz kemerli kubbe dört pilaster tarafından desteklenmektedir.
Kilisenin kuzeyinde, yerel halk mimarisinin doruklarına tanıklık eden, kırma taştan yapılmış bir de yatakhane bulunmaktadır. Sveta Trojica Manastırı fresklerinden 17. yüzyılın ilk yarısına ait olanları arasından iki tanesi hala sağlamken, diğerlerinin parçaları kalmıştır.