Roma İmparatoru Büyük Konstantin’in doğum yeri olan eski Naissus’ta, Erken 3. ve Geç 4. yüzyılın başlarında Mediana adında lüks bir kompleks inşa edildi. Bu şık banliyöde Roma imparatorları zamanlarını lüks sarayların, geniş hamamın ve mahzenlerdeki lezzetli şarapların tadını çıkararak geçirdiler.
M.S. 4. yüzyıla kadar uzanan konut binaları, Büyük Konstantin ve varisleri tarafından işgal edilirdi. Bugün kalıntıları o çağların lüks yaşam tarzının sessiz tanıkları olarak durmaktadır.
Nehir ve kaplıcaların yakınlarda olması sebebiyle, topluluk suya kolaylıkla ulaşabiliyordu. Su, bir su kemeri sistemi ile bir su kulesine ve daha sonra kanallardan büyük saraylara, hamama ve diğer tesislere taşınırdı. Bugün hala kalıntılarını görmek mümkün.
80’den fazla lüks binada keşfedilen çok sayıda fresk ve mozaik de, Mediana döneminde yaşamış insanların zenginliklerinin boyutları hakkında açıkça bir fikir vermektedir. Mozaiklerle dekore edilmiş antik surlar ve zeminler, renkleri ve kompozisyonlarının güzelliği ile dikkat çeker.
Bir zamanlar 6.000 metrekarelik merkezi villanın durduğu yerde, bir su temin sisteminin yanı sıra bir tahıl deposu ve bir hamamın kalıntılarını yer alır. Yakınlarda peristil bir villanın altın kaplamalı cam mozaikleri ile bir sıra sütundan oluşan sundurmasına ait kalıntıları görülebilir. Villanın hemen doğusunda iki Erken Hristiyan kilise kalıntıları ve onların biraz uzağında da askeri bir kışlanın ve Roma imparatorlarına şarap sağlayan mahzenlerin kalıntıları bulunur.
4. yüzyılın sonlarına doğru Mediana bir yangında büyük hasar gördü ve 441’de Hunların saldırısıyla yerle bir edildi. Yerleşim kısa sürede yeniden inşa edilse de eski ihtişamını asla geri kazanmadı. 5. ve 6. yüzyıllarda zayıf malzemelerden yapılmış mütevazı binalar, bir zamanlar Roma imparatorlarının yaşadığı şatafatlı saraylarla boy ölçüşemedi ve en sonunda da 8. yüzyılın başlarında Avarlar ve Slavlar bölgeyi fethettiklerinde, Mediana’nın son sakinleri başka bir yere göç ettiler.
Surları, mozaikleri ve figürleri yerinde gördükten sonra gezinize Niş Ulusal Müzesi’nde devam edip, burada bulunan heykeller, sikkeler ve bronz kapılar da dahil birçok eseri görerek Roma kültürünü keşfetmeye devam edebilirsiniz. Eserlerin bir kısmı da Mediana Müzesi’nde sergilenmektedir.