Diana

U okviru priprema za rat protiv Dačana, Trajan je isklesao put u stenama pored Dunava i sagradio most preko ove velike evropske reke. Kako bi omogućio nesmetanu plovidbu Dunavom, 101. godine prokopao je i Sipski kanal. A kako bi što bolje kontrolisao ulaz, izlaz i plovidbu brodova Đerdapskom klisurom, na visokoj steni iznad Dunava izgradio je tvrđavu Dianu.

Tvrđava je podignuta na mestu starog zemljano-drvenog utvrđenja, u vreme dolaska prvih vojnih formacija na ove prostore početkom 1. veka. Ovde se odvijala živa ekonomska i trgovačka aktivnost. Brojne mermerne i bronzane statue kao i predmeti za svakodnevnu upotrebu, prenošeni su brodovima koji su pristizali u luku i pristanište pored tvrđave. Kako bi zaštitili deo obale, krajem 3. i početkom 4. veka na originalnu konstrukciju dodati su bedemi koji su se od severozapadnog i severoistočnog temena spuštali prema Dunavu, čime je tvrđava dobila svoj konačan oblik.

Diana je obavljala važnu ulogu u odbrani carstva i kontrolisanju plovidbe Dunavom sve do sredine 5. veka kada je razaraju Huni. Oko 530. godine tvrđavu obnavlja car Justinijan, ali je njen „drugi život” nažalost bio kratkog veka. U vreme avarsko-slovenskih upada krajem 6. i početkom 7. veka utvrđenje je i konačno razoreno. Opstali su delovi građevina s apsidom, vojne barake, kao i drugi vojni objekti smešteni unutar bedema tvrđave. U centralnom delu tvrđave nalaze se ostaci principijuma s portikom, a izvan bedema ostaci svetilišta, martirijumi i deo nekropole.
Posetu Diani završite obilaskom ostataka antičkog grada Zijana koji se nalazi zapadno od tvrđave ka koritu Dunava.